De helende werking van schilderen

Als je echt met een schilderij bezig bent, doet alles om je heen er even niet toe, dan zit je volledig in het nu. Op het moment dat je je durft over te geven aan het schilderen ben je even weg uit je hoofd, het doet een beroep op je creativiteit en je intuïtie.
Ik denk dat dit laatste een meerwaarde vormt, het spreekt andere delen in jezelf aan dan de gemiddelde bezigheden op het werk.

Ik zie regelmatig dat mensen op mijn avondlessen gestrest en gehaast uit hun werk komen.
Ze hebben nog snel even gegeten, zijn eigenlijk al moe en moeten eerst een drempel over om naar de schilderles te komen. Telkens opnieuw zie ik aan het eind van de avond dat zo iemand veel relaxter en met hernieuwde energie weer de deur uit gaat. Er is een nieuwe creatieve stroom op gang gekomen.

In mijn optiek kom je tijdens het maken van een schilderij het levensproces in een notendop tegen. Het kan daarom mooi als oefenterrein fungeren. Je leert vertrouwen te hebben in het verloop van het proces door telkens je grenzen te verleggen en over je angst heen te stappen. Dit doe je in je eigen tempo op een veilige manier.

Schilderen is constant beslissingen nemen, dat maakt het vrij complex, maar ook heel intrigerend. Het werkt heel bevrijdend op het moment dat je je realiseert dat niets definitief is en dat je met elke ’stap’ die je neemt, elke verfstreek die je op het doek zet, de weg opent naar nieuwe mogelijkheden.

Wanneer je dit door hebt verdwijnt langzamerhand je onzekerheid of angst en kan zich een waar avontuur ontvouwen. Het is de kunst om het eindresultaat los te laten. Geen keuze is verkeerd, er doen zich juist dan weer nieuwe mogelijkheden voor.
Pas wanneer je niets doet, je de volgende stap uitstelt en vooral rationeel probeert om de uitkomst te voorspellen, (zonder daadwerkelijk iets op het doek te zetten) stagneert tijdelijk het proces. Een beslissing nemen maakt de weg vrij voor nieuwe mogelijkheden.

Vaak hebben we de neiging om keuzes uit te stellen, doordat we te gefocust zijn op het eindresultaat. Het liefs willen we van te voren precies weten wat het effect van iets is. Dat eindresultaat of iets te starre plan is precies datgene wat je tijdens het schilderen leert los te laten. Iets wordt altijd anders dan je van tevoren had bedacht, juist daarin schuilt de verborgen schat!

Ik zeg altijd: “als ik al precies weet hoe een schilderij wordt, dan hoef ik het niet meer te maken.” In de loop der jaren heb ik leren vertrouwen op het proces en zie daar nu een enorme meerwaarde van in. Schilderen is geen monoloog, het is niet een kwestie van “ik heb een vast omlijnd plan, dat zal ik wel eens precies zo op het doek zetten.” Het is een wisselwerking tussen je uitgangspunt en wat er gaandeweg op het doek ontstaat, dan wordt het pas echt interessant, als ware het een gesprek tussen de maker en het doek.

Zo’n werk, gemaakt met een open vizier, wordt altijd krachtiger dan wat je van te voren had kunnen bedenken.

Babet Wentink